Dziadkowie z Wehrmachtu (2)

---

    Ponad miesiąc minął od czasu gdy postanowiłem napisać coś o uroczej miejscowości na Kaszubach - Krokowej - oraz o historii mieszkańców znajdującego się tam pałacu. Oprócz niezwykłych walorów estetycznych, ważnym powodem do podjęcia tego tematu były skomplikowane losy mieszkańców Kaszub w burzliwym XX wieku. Dodatkowym asumptem była "słynna", chamska wypowiedź Jacka Kurskiego znana skrótowo jako "dziadek z Wehrmachtu".

    W pierwszej części opisałem moje pierwsze spotkania z tym miejscem. W tej części chcę napisać trochę o historii i ludziach. Zaznaczam, że nie prowadziłem żadnych badań historycznych. Opieram się w głównej mierze na rozmowach z mieszkańcami tych okolic, lecz głównie na publikacjach Barbary Szczepuły w "Dzienniku Bałtyckim".

    Zatem cofnijmy się do roku 1725. Wtedy to umiera kapitan wojsk polskich Krzysztof Krokowski ostatni z linii Krokowskich z Krokowej. Majątek przejmują krewni z linii niemieckiej. Podczas I Rozbioru Polski, Kaspar Reinhold von Krockow składa przysięgę wierności królom pruskim. Po jego śmierci, w 1982 roku majątek wystawiono na licytację. Stanęła do niej Luiza von Krockow z zachodniopomorskiej (okolice Słupska) linii Pieszcza. Jako ciekawostkę przytoczyć można to, że w owym czasie kobiety nie miały prawa do tego rodzaju czynności prawnych. Luiza jednak potrafiła przekonać króla pruskiego i ten nadał jej w specjalnym akcie "prawa męskie". W roku 1786 tenże król pruski, Fryderyk nadaje wszystkim liniom Krokowskich tytuł hrabiowski.

    Hrabina Luiza von Krockow była kobietą światłą i energiczną. Przebudowuje pałac i zakłada wspaniały park krajobrazowy, słynny na całą osiemnastowieczną Europę. W roku 1791 zaprasza do Krokowej niemieckiego filozofa Johanna Gottlieba Fichte, jako nauczyciela domowego dla swoich dzieci.

    Dlaczego historię rodziny Krokowskich zaczynam od roku 1725? Bowiem przedtem dobra te należały do linii Krokowskich z Krokowa. Krokowscy owi byli mocno powiązani i przywiązani do Polski. Osiągają wysokie stanowiska w służbie królów polskich. Chociaż zapowiedź rozdarcia mamy już pod Grunwaldem. Tam przedstawiciel pomorskiej linii walczył u boku Jagiełły, a krewny jego z linii niemieckiej po stronie Krzyżaków. W roku  1448 poprzez małżeństwo z Katarzyną, córką wdowy po ostatnim dziedzicu Krokowej, właścicielem dóbr krokowskich został rycerz Jerzy z Wikrowa, Podkomorzy Wielkiego Mistrza. Ale już jego syn jest dworzaninem króla Jana Olbrachta. Po roku 1725 ta huśtawka tożsamości narodowych osiągnęła wielka, tragiczną nawet amplitudę. Chociaż w większości von Krockowowie skłaniali się ku Prusom, dwa razy dziedziczki dóbr wychodziły za mąż za Polaków (raz za Wejhera, drugi raz za Dąbrowskiego) i  doprowadzały do przejścia majątku w polskie ręce.

    Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, włascicielem majątku był hrabia Döring von Krockow. W roku 1926 wraz z całą rodziną przyjmuje obywatelstwo polskie. Dlaczego tak późno? Może jednak bardziej czuł się Niemcem niż Polakiem? A taki był wymóg władz polskich.  Hrabia Döring jednak decyduje się pozostać w Polsce, na Kaszubach, na ziemi należącej ponad 700 lat do jego rodziny. Jego dzieci zdają maturę zarówno w języku niemieckim jak i polskim.

    Rok 1939 otwiera nowy rozdział. Jeden z synów hrabiego Döringa - Reinhold - walczy jako oficer w Wojsku Polskim. Jego brat Heinrich - jako oficer niemiecki bierze udział w napaści Niemiec na Polskę. Reinhold kampanię wrześniową skończył w niewoli niemieckiej. Dzięki protekcji brata (który udowadniał władzom niemieckim, że brat nie jest Polakiem) wrócił do domu. Jednak aby udowodnić swą niemieckość, musiał zgłosić się do służby w Wehrmachcie. Okoliczności tego zgłoszenia nie są do końca jednoznacznie poznane. Kaszubi z Krokowej, z którymi rozmawiałem stanowczo twierdzili, że Reinhold (Rajnold, jak mówili) zgłosił się do Wehrmachtu w zastępstwie swego ekonoma czy zarządcy majątku. Człowiek ten, rodowity Kaszuba, który czuł się Polakiem dostał powołanie do armii. Ponieważ był ojcem pięciorga dzieci, a hrabia musiał jakoś odpłacić się władzom za zwolnienie z niewoli - więc skończyło się tak jak się skończyło. Dla Rajnolda w 1944 pod Leningradem. Jego protektor Heinrich zginął rok wcześnie gdzieś na Litwie. Pierwszą ofiarą wojny był najmłodszy z synów hrabiego Döringa - Ulrich. Zginął pod Monte Cassino, ale rok przed słynną bitwą. Wojnę przeżył tylko jeden syn - Albrecht. Jednakże wraz z ojcem w 1945 roku muszą opuścić rodzinną ziemię.

    Tak rozpoczyna się ostatni, współczesny akt dramatu, który na pewno nie jest dramatem typowym dla losów ludzi zamieszkujących te ziemie. Większość z nich przeżyło większe tragedie. Jednak na przykładzie tej rodziny widać, że dobra wola, życzliwość i brak uprzedzeń potrafią przełamać każde bariery. O tym przełamywaniu barier w stosunku do ludzi, ale też i do murów, które nie dzielą a łączą w następnym odcinku.

c.d.n.

P.S. Zapraszamy do odwiedzania naszego pokoiku z limerykami, no i naszej kuchni - czujecie te zapachy?!......Dobudowaliśmy jeszcze kolejne pokoiki: - "Felieton" niekoniecznie polityczny, "Historycznie" dla amatorów ciekawostek historycznych.

---