ADWOKAT DIABŁA

GDAŃSK-OPOLE  -  Rok VI  -  Nr 98 (977)

---

TAK ZAPEWNE NIEKTÓRZY BEDĄ MNIE POSTRZEGAĆ

     Chcę odnieść się do projektu ustawy przedstawionej przez "niewinnego" ministra Kamińskiego.

     Po pierwsze - dużo nauczył się od naczelnika państwa w dziedzinie słowotwórstwa. "Sygnaliści" - to słowo zyskało nowe znaczenie. Znaczenie którego nikt nie był w stanie przewidzieć. Mnie ono kojarzyło się z filmami wojennymi, gdzie na okrętach był marynarz, który wymachiwał chorągiewkami w sposób dla mnie całkowicie chaotyczny. Przekazywał on jednak całkiem konkretne treści. Innymi słowy - pełnił on rolę "komunikatora".

     Przekazywanie przez zwykłego obywatela informacji władzom jest tez swego rodzaju komunikacją. Jednak konotacja tego słowa zależy od tego - jaka to władza i jakie treści.

     W krajach skandynawskich komunikacja z władzami jest szeroko stosowana i akceptowana. O każdym łamaniu prawa zaobserwowanym przez obywatela zostają natychmiast powiadomione odpowiednie organa władzy. W USA do kategorii zjawiska normalnego i akceptowanego należy na przykład poinformowanie wykładowcy o tym, że jakiś student ściąga na egzaminie.

     Oba zjawiska chociaż należą do tej samej kategorii mają trochę różne korzenie.

     W Skandynawii istnie bardzo duże zaufanie społeczeństwa do instytucji państwa. Oczywiście, nie jest to tożsame z zaufaniem do rządu. Rząd na zaufanie musi bez przerwy sobie zapracowywać. Zaufanie do instytucji państwowych wynika z tradycji, na którą pracowały pokolenia obywateli i - co najważniejsze - kolejne rządy.

     W USA wynika to również z tradycji. Jednak nie z tradycji trwałości struktur państwowych, a z tradycji pionierskich. Pokolenia tworzące państwo, musiały swój status budować w warunkach ekstremalnych. W europie kradzież konia oznaczała zabór mienia o określonej wartości. W czasach pionierskich w Ameryce, kradzież konia mogła się skończyć śmiercią okradzionego. I chociaż powstające "nowe" społeczeństwo posiadało również swój margines społeczny (a w warunkach nieobecności instytucji państwowych był on wyjątkowo szeroki), który nieraz dominował życie innych, to jednak on właśnie utrwalał szacunek do wartości przez siebie wypracowanych. Studenci kończą studia by na rynku pracy mieć jakieś fory na starcie "wyścigu szczurów". "Nie po to uczyłem się całymi dniami przez wiele lat, by teraz na mecie przeganiał mnie jakiś cwaniak, stosujący nieczyste chwyty".

     Abstrahując od wszystkich zewnętrznych uwarunkowań, należałoby pozytywnie oceniać "obywatelski donos". Wszak łamiący prawo, łapówkarze, złodzieje przywłaszczają sobie również cząstkę zasobów państwa - zasobów wypracowanych również przeze mnie. Nie można tolerować ludzi urządzających sobie życie na mój koszt.

     Jeżeli jednak te uwarunkowania uwzględnimy, to obraz ten nabiera zupełnie innych barw.

     Swoje "trzy grosze" jako wkład w ten problem ma nasza historia. Korupcja jako zjawisko istniała zawsze. Jednak w okresie królów elekcyjnych przybrała ona formę zinstytucjonalizowaną. Elekci - wszyscy bez wyjątku - korumpowali zarówno magnatów jak i szaraczków. Garstka światłych ludzi widziała to jako zjawisko negatywne. Jednak w większości "obywateli" nie wywoływało ono odruchów sprzeciwu. Wszelkie krytyczne wypowiedzi były puszczane mimo uszu. Zresztą do jakich władz można było złożyć "doniesieni o popełnieniu przestępstwa"? Więc i "donosicieli" traktowano jako niespełna rozumu lub wichrzycieli.

     Wiadomo co było potem. Ponad sto lat rozbiorów, funkcjonowania wrogich instytucji państwowych zostawiło wyraźne ślady w naszej mentalności. Dołączyło do tego okresu niedawne prawie pięćdziesiąt lat "komuny".

     W tym czasie łamanie nakazów i zakazów "państwowych" uchodziło za "czyny patriotyczne". Informowanie władz, nawet o przestępstwach pospolitych - ze względu na nieakceptowanie tych władz - uznawano za zdradę, czyn niegodny patrioty.

     Jak więc dzisiaj odnieść się do "sygnalistów"? Wydaje się, że jeżeli dzięki nim wykryje się przestępstwo na dużą skalę, ocena ta powinna być pozytywna. Jednak mam - nie tylko ja - dziwne przekonanie, że z "funkcji sygnalisty" korzystać będą w przeważającej mierze ludzie podli, zawistni, którym radość sprawia "dokopanie" sąsiadowi, który ciężką pracą dorobił się dużo lepszego samochodu niż oni.

     A co władza będzie robiła z takimi "sygnałami"? Nie wiem dlaczego, ale mam podejrzenie, że zanim odłoży je do archiwum, najpierw sprawdzi, czy wymieniony w "sygnalizacji" delikwent nie brał przypadkiem udziału w jakiejś "antyrządowej" demonstracji lub czy nie należy do jakiegoś stowarzyszenia czy organizacji pozarządowej nie będącej pod "opieką" rządowego centrum organizacji pozarządowych.

     Zanim więc staniemy do walki przeciwko lub w obronie "sygnalistów" rozpocznijmy walkę o przywrócenie zaufania do państwa. Przecież rządy się zmieniają i zmieniać powinny, jednak państwo powinno trwać. Powinno trwać na niewzruszonych zasadach demokratycznych.

     Niestety wszystko co ostatnio się dzieje pogłębia tylko nieufność społeczeństwa do własnego państwa. Ktoś może mnie mitygować - nie do państwa, a do obecnego rządu. Ale przecież obecny rząd bazuje na braku zaufania do rządu poprzedniego. A wszystkie skandaliczne naciągania i wręcz bezczelnego łamania zasad nie zostaną wymazane z naszych umysłów w momencie zmiany władzy! Jakiś ślad, osad tam pozostanie tworząc grunt pod rozwój braku zaufania do struktur państwowych.

     Niestety, jakoś bardzo mało jest dyskusji nad istotą państwowości, czyli zaufaniem do państwa. Mało - zarówno w mediach "zawodowych" jak i "amatorskich". Wszyscy się skupiają na szczegółach. Ostatni występ Trybunału Konstytucyjnego tez był oceniany wyłącznie w kategorii złamania rzymskiej zasady prawa - nikt nie może być sędzią we własnej sprawie. Nie usłyszałem nigdzie zarzutu, że takie postępowanie tylko pogłębia i tak znikome zaufanie do państwa.

     Jak niskie jest ono najdobitniej świadczy to co ten mały Dzierżyński-Kamiński zaproponował. Prawną i finansową ochronę "sygnalistów". W Skandynawii, taka ochrona potraktowana by została z dużą dozą nieufności. Jeżeli bowiem władza postanawia jakoś gratyfikować czyn wynikający z poczucia obywatelskiego obowiązku, to znaczy ma w tym jakiś interes. Niekoniecznie czysty. Bowiem gdyby intencje aktualnego rządu byłyby czyste nic takiego by nie pojawiło się w postaci prawa stanowionego. Przenosząc to do naszych realiów - jak byście odebrali ustawę wprowadzającą obowiązek zachowania higieny osobistej, czyli zwykłego mycia się?

     Reasumując - gdyby rzecz działa się w atmosferze zaufania do państwa, gdyby rząd nie instytucjonalizował "donosicielstwa", przychylnym okiem spoglądał bym na "sygnalistów" jako na ludzi, którym "nie jest wszystko jedno".

     

P.S. Zapraszamy do odwiedzania naszego pokoiku z limerykami, no i naszej kuchni - czujecie te zapachy?!......Dobudowaliśmy jeszcze kolejne pokoiki: - "Felieton" niekoniecznie polityczny, "Historycznie" dla amatorów ciekawostek historycznych.

---