PISOFISTYKA[1]

GDAŃSK-OPOLE  -  Rok IX  -  Nr 39 (1212)

---

Co to jest prawda?

     Nie mogłem już trawić pisowskiej propagandy. Propagandy w każdej dziedzinie. Od wyborów, poprzez sukcesy na arenie międzynarodowej do walki z pandemią. Dodać muszę, że propagandy tak nachalnej, że przy niej dowcipy byłego satyryka, Pietrzka fruwają w powietrzy jak płatki kwiatów.

     Ograniczyłem więc politykę w tv do „Szkła Kontaktowego” (przedtem pluralistycznie i dla porównania zaglądałem do kurvizji). Wolny czas poświęciłem na lektury. Od lat nieodmiennie wielką estymą obdarzam Platona, doceniając jednak pozostałych filozofów greckich. Zacząłem więc czytać jego „Fajdrosa” w tłumaczeniu Władysława Witwickiego.

     Już wstęp napisany przez tłumacza podziałał na mnie jak pomarańczowa kuleczka na „pomysłowego Dobromira”. Niemal podskoczyłem na fotelu (gdyby nie mój pesel), ale okrzyk radości wyszedł mi bardzo dobrze. Na marginesie – ilu czytelników oglądało „na żywo” tą bajkę?

     Czas wyjaśnić czym się tak zachwycam. Wstęp dotyczył Grecji w czasach Sokratesa, ale czytając go miałem przed oczami Polskę czasów Kaczora Zbawiciela.

     W czasach Sokratesa, początkowo sofiści cieszyli się wielkim uznaniem. Kształcili bowiem w pięknej wymowie dzieci arystokratów, co miało im pomóc w karierze politycznej. Sam wyraz „sofista” pochodził od greckiego „sofia” - czyli mądrość. Jednak poza tym sofiści nie dawali innych umiejętności swym uczniom i z biegiem czasu byli coraz bardziej lekceważeni. W okresie późniejszym słowo „sofista” oznaczało już pseudouczonego, wręcz krętacza.

     Niestety, zbyt małą mam wiedzę o filozofii, by wam rzecz dokładnie wyjaśnić, więc niech to za mnie zrobi autor wstępu i tłumacz Platona.

     Wedle teorii Protagorasa[2] była przecież niepotrzebna i niemożliwa wiedza obiektywna o czymkolwiek. Protagoras nie uznawał prawdy obiektywnej. Prawdę miał, zdaniem sofistów, każdy swoją i każdy miał rację, jeżeli tylko zdania swego bronić umiał i narzucić je drugim per fas et nefas[3]. Nie istniały, mówiono, zdania prawdziwe i fałszywe, tylko słabsze i silniejsze. Mówcy na zgromadzeniu i w sądzie nie miała nic obchodzić prawda; były mu potrzebne tylko przekonywające pozory prawdy i prawdopodobieństwa.
    Sztuka mówcy wydawała się podobną do sztuki zapaśnika. Jednej i drugiej celem był tryumf i zysk osobisty: położenie przeciwnika na obie łopatki; wszystko jedno, jak i po której stronie areny. Protagoras sam był autorem tzw. Antylogii, tzn. szeregu mów dobranych parami na rozmaite tematy, a broniących wprost sprzecznych stanowisk z równą siłą przekonania. To były elementarne ćwiczenia dla uczniów instytutów retorycznych.
    Wedle Gorgiasza[4]znowu niemożliwa była wiedza rzeczowa w jakimkolwiek zakresie z tego prostego powodu, że „nic nie istniało w ogóle” wedle jego zdania, którym się popisywać lubił.

     Zrozumiałem, że niepotrzebnie bluzgałem przed telewizorem, niepotrzebnie odsądzałem od czci i wiary „elyty” rządzące. Bowiem to wszystko co uznawałem za kłamstwo, bezczelną manipulację, arogancję i wiele jeszcze grzechów śmiertelnych – to wszystko to jest sofistyka, a właściwie piSOFISTYKA.

     Zaczęło się od - „nikt nas nie przekona, że białe jest białe, a czarne jest czarne”. Śmiano się z tego, traktowano jak bardzo śmieszne przejęzyczenie. Ale to była sofistyka. Kaczor wyraźnie dawał sygnał opozycji, że jak będzie trzeba to ludzie mu uwierzą, że prawda jest kłamstwem, a kłamstwo prawdą.

     Potem codziennie można było usłyszeć z ust pisofistyków podobne kwiatki. Nie będę przytaczał wszystkich, gdyż mój felieton stałby się ciężkostrawny.

     Ograniczę się tylko do ostatniego miesiąca.

     Nieodrodny uczeń kaczoksiężnika – Sasin, udowadnia, że za zgubione przez niego karty wyborcze odpowiada opozycja. Z kolei niekwestionowany prymus w tej klasie – Matołuszek i wice lider – Anżej opowiadają jak to załatwili dla państw UE pomoc finansową w wysokości 750 mld €, a Polska z tego otrzyma najwięcej. Te przechwałki skomentowała pani Danuta Hübner - „Ktoś Pana Premiera źle poinformował, na razie 750 mld euro to propozycja Komisji, więc Pan Premier ich jeszcze, jak mówił, całe noce nie negocjował.”

     I tu pani Danuta Hübner się myli. Informacja nie zawiodła. To przecież czysta sofistyka. „Za naszych rządów załatwiliśmy 750 mld € - czy ktoś może pochwalić się podobnym sukcesem?” - suweren to przeczyta jako przestroga przed zmianą rządu.

     Mam przestrogę dla tych pożal się boże sofistów – uczyć się trzeba od mądrzejszych i najlepiej na cudzych błędach. Chociaż sofiści w antycznej Grecji początkowo cieszyli się wielkim uznaniem i zarabiali krocie, to jednak trwało to nie długo. Zostali przez swych ziomków – tych samych, którzy tak chętnie posyłali do nich swe dzieci po naukę wymowy - uznani za krętaczy i oszustów.

     Tak więc rodacy nie załamujmy rąk, wszak powiedziane jest, że co ma wisieć nie utonie.

   

---

[1] - sofistyka
1. ruch umysłowy stworzony przez sofistów w starożytnej Grecji
2. metoda argumentacji polegająca na wykorzystywaniu wieloznaczności pojęć i na stosowaniu sofizmatów[5]
3. świadome posługiwanie się nieuczciwą argumentacją w celu udowodnienia fałszywej tezy.

[2] - Protagoras z Abdery (ok. 480–ok. 410 p.n.e.) — filozof grecki, zaliczany do pierwszych sofistów; tytułowy bohater jednego z dialogów Platona, w którym rozmawia z Sokratesem o cnocie. Przypisuje mu się relatywizm poznawczy, brak możliwości ustalenia obiektywnej prawdy, a stąd stwierdzenie, że wszelkie racje są względne, co można wykorzystywać do przekonywania innych w życiu publicznym.

[3] - per fas et nefas (łac.) — godziwymi i niegodziwymi sposobami; nie przebierając w środkach.

[4] - Gorgiasz z Leontinoj ok. 485–ok. 380 p.n.e.) — grecki filozof, retor i teoretyk wymowy, jeden z głównych sofistów, twórca mów popisowych; tytułowy bohater jednego z dialogów Platona, w którym wraz z innymi sofistami rozmawia z Sokratesem o retoryce.

[5] - sofizmat
1. rozumowanie pozornie poprawne, ale w istocie zawierające rozmyślnie utajone błędy logiczne.
2. świadome dowodzenie nieprawdy.


    

P.S. Zapraszamy wszystkich komentatorów, których prowokujemy do zabrania głosu w formie obszerniejszej niż komentarz, do publikowania swoich przemyśleń w zakładce "INNI PISZĄ". Wystarczy za pomocą formularza kontaktowego powiadomić któregokolwiek z nas o takim zamiarze i podać swój adres mailowy. Nawiążemy kontakt i uzgodnimy sposób i warunki publikowania.

---